W ciągu ostatnich trzech lat w sieci drastycznie wzrosła liczba przypadków szantażu seksualnego”, czyli oszustw, których ofiarą najczęściej padają nastolatki i młodzi dorośli, a ich celem jest wymuszenie na nich udostępnienia intymnych zdjęć, które często stają się podstawą do szantażowania. Chociaż wyniki nowych badań branżowych dowodzą, że zagrożenie wcale nie zniknęło, pojawiają się sygnały coraz wyraźniejszych działań, mających na celu udaremnienie działań sprawców oraz wzmacnianie świadomości wśród potencjalnych ofiar. (W drugim roku prowadzenia tych badań, zostały one zlecone przez firmę Snap Inc, jednak obejmują one doświadczenia nastolatków i młodych dorosłych Generacji Z na rożnych platformach internetowych, a nie konkretnie na Snapchacie).

Niemal jedna czwarta (23%) ¹przepytywanych 6004 osób w wieku od 13 do 24 lat z sześciu krajów, ²padła ofiarą szantażu seksualnego na różnych platformach i serwisach. Z kolei ponad połowa badanych (51%) zgłosiła zwabienie ich do uczestnictwa w określonych sytuacjach w sieci lub angażowania się w niebezpieczne zachowanie cyfrowe, które mogło doprowadzić do szantażu seksualnego. Zdarzenia te obejmują grooming (uwodzenie nieletnich) ³(37%), catfishing (zwabienie na fałszywy profil) (30%), hakowanie konta (26%) lub udostępnianie intymnych zdjęć w Internecie (17%). Co istotne, prowadzone przez różne grupy kampanie edukacyjne i wzmacniające świadomość, okazują się odnosić skutek, ponieważ mniej młodych osób pada ofiarą takich intryg.   

Catfishing wystepuje gdy przestępcy udają kogoś innego, by ich ofiara udostępniła im dane osobowe lub nacechowane seksualnie materiały wizualne. Ataki hakerskie to zazwyczaj uzyskanie przez sprawcę nieuprawnionego dostępu do urządzenia lub konta internetowego ofiary, w celu kradzieży intymnych zdjęć lub danych osobowych. W obu przypadkach zdobyte w ten sposób wideo, zdjęcia lub inne dane osobowe, są wykorzystywane najczęściej do szantażowania ofiary, która ma wykonać żądania sprawcy w zamian za nieudostępnienie kompromitujących materiałów wizualnych rodzinie i znajomym szantażowanej osoby.  

W XXI wieku dobrowolne udostępnianie drogą cyfrową intymnych materiałów wizualnych przez młodych ludzi, uważane jest w dużej mierze za element poszukiwania seksualności. Stwierdzenie to jest poparte badaniami naukowymi. Nie zmienia to jednak faktu, że takie praktyki wciąż stanowią kluczowy czynnik ryzyka wystąpienia szantażu seksualnego i innych potencjalnych szkód, będących skutkiem oszustw. Według najnowszych wyników 17% respondentów przyznało się do udostępniania lub rozpowszechniania intymnych materiałów wizualnych, 63% zostało okłamanych przez sprawcę, natomiast 58% zgłosiło utratę kontroli nad danymi materiałami po ich wysłaniu. Szczególnie narażone były niepełnoletnie osoby, które udostępniły swoje zdjęcia lub wideo: 76% z nich stwierdziło, że zostali okłamani przez sprawcę, a 66% utraciło kontrolę nad materiałami wizualnymi.    

„Nastolatki domagają się surowszych przepisów i systemów naprawczych, wzmacniających ich bezpieczeństwo w sieci” - mówi profesor Amanda Third z centrum badawczego Young and Resilient Reserch Centre na uniwersytecie Western Sydney University, która prowadziła równoległe badanie ⁴ we współpracy z organizacją Save the Children i przy pomocy finansowej grupy Tech Coalition. „Chcą, aby dzieci i dorośli byli lepiej wyedukowani w tym zakresie. Wzywają platformy do wykorzystania możliwości sztucznej inteligencji i innych nowych narzędzi technologicznych, do oczyszczenia uczęszczanych przez nich przestrzeni cyfrowych od oszustów, nieodpowiednich treści, a także nie tylko ich zabezpieczenia, lecz również optymalizacji”.

„Przemyślane rozwiązania dostosowane do wieku odbiorców mogą pomóc dzieciom w wykrywaniu oszustów, na bieżąco sugerować sposoby reagowania na niewłaściwe zachowanie, oraz zapewnić im wysokiej jakości informacje i źródła pomocy. To wszystko jest pilnie potrzebne w walce z gwałtownym wzrostem szantażu seksualnego w Internecie” - dodaje Third. Profesor Third jest również członkinią rady doradczej ds. bezpieczeństwa w firmie Snap.  

Inne kluczowe wyniki

• Niemal połowa (47%) respondentów z Generacji Z miała do czynienia z intymnymi materiałami wizualnymi: 35% z nich proszono o udostępnienie zdjęć lub filmów o charakterze seksualnym, a 39% otrzymało takie materiały.

• Wraz z wiekiem przedstawicieli Generacji Z, wzrastał również kontakt z materiałami wizualnymi o charakterze seksualnym. 

  • Wśród osób od 13 do 15 roku życia około jedną czwartą respondentów co najmniej raz poproszono o udostępnienie intymnych materiałów wizualnych (23%) lub udostępniono takie materiały im (26%). Tylko 13% przyznało się do ich udostępnienia.

  • W grupie osób od 16 do 17 roku życia te odsetki wzrosły do 31% (poproszono) i 35% (otrzymano), natomiast do udostępnienia materiałów wizualnych o charakterze seksualnym przyznało się również zaledwie 13%.

  • W grupie 18-19-latków oraz 20-24-latków te wyniki były jeszcze wyższe - w najstarszej zbiorowości wyniosły one 43% (poproszono) i 49% (otrzymano). (szczegółowe informacje znajdują się w tabeli).

To badanie stanowi element kontynuowanych badań firmy Snap na temat cyfrowego dobrostanu, czyli pomiaru stanu zdrowia psychologicznego Generacji Z w sieci. Chociaż sponsorem jest firma Snap, obejmuje ono wszystkie platformy, serwisy i urządzenia,  nie skupiając się wyłącznie na Snapchacie. Badanie przeprowadzono między 3 a 19 czerwca w Australii, Francji, Indiach, Niemczech, Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii, na próbie liczącej 9007 osób, w tym 3003 rodziców osób w wieku od 13 do 19 lat. Zapytano ich o styczność ich nastoletnich dzieci z zagrożeniami w Internecie. Dodatkowe wyniki będziemy publikować jeszcze do lutego, kiedy przedstawimy całkowite rezultaty badania, co zbiegnie się z międzynarodowym Dniem Bezpiecznego Internetu 2025. Wtedy ogłosimy również odczyt z trzeciego roku indeksu cyfrowego dobrostanu Snapa.

Natomiast już dziś udostępniamy głęboką analizę najnowszych wyników badania o szantażu seksualnym. Zbiegło się to z wirtualnym forum interesariuszy Technology Coalition, dotyczącym finansowego szantażu na tle seksualnym, dotykającego osoby niepełnoletnie. Firma Snap walczy z szantażem seksualnym od 2022 r., o czym napisaliśmy więcej poniżej. Jednym z naszych sposobów na lepsze zrozumienie i rozwiązanie problemu tych zagrożeń, jest prowadzenie badań obejmujących wiele platform.  

„Dzięki takim badaniom możemy lepiej dostrzec niebezpieczeństwa, jakie czyhają na ludzi w Internecie, lecz także kładą one nacisk na potęgę współpracy między przedstawicielami branży, władzami oraz społeczeństwem obywatelskim na rzeczy pokonania tych trudności” - twierdzi prezes i CEO Tech Coalition, Sean Litton. „To dla nasz zaszczyt, że firma Snap przedstawia wyniki nowych badań na międzynarodowym forum interesariuszy Tech Coalition, dotyczącym finansowego szantażu na tle seksualnym. Zwiększając świadomość i współpracując, możemy stworzyć bezpieczniejszą przestrzeń cyfrową dla dzieci na całym świecie”. 

Żądania sprawców i działania ofiar 

Sprawcy szantażu seksualnego domagają się głównie zdjęć/filmów o charakterze seksualnym i pieniędzy. Takie informacje uzyskaliśmy od nastolatków i młodych dorosłych Generacji Z, którzy padli ofiarą szantażu seksualnego (23%). Niemal połowa szantażystów chciała więcej materiałów wizualnych o charakterze seksualnym, pieniędzy lub kart podarunkowych. Podobnie jak pokazały wyniki ubiegłorocznych badań, wśród pozostałych żądań znalazły się chęć osobistego spotkania (39%), chęć nawiązania relacji seksualnej (39%), zażądanie danych osobowych (36%) lub dostępu do konta ofiary (35%), a także zażądanie dostępu do listy znajomych i kontaktów ofiary (25%). W niemal jednej trzeciej przypadków sprawca groził rozpowszechnieniem materiałów wizualnych wśród rodziny i znajomych respondentów, natomiast w kolejnych 33% przypadków sprawca groził udostępnieniem danych osobowych szerszemu gronu odbiorców. W każdym przypadku żądania wobec niepełnoletnich nastolatków były poważniejsze niż wobec młodych dorosłych z Generacji Z.  (szczegółowe informacje znajdują się w tabeli).  

Dobrą informacją jest to, że aż 85% ofiar podjęło działania w celu walki z szantażystą. To duży wzrost w porównaniu z odsetkiem na poziomie 56%, ⁵odnotowanym w zeszłym roku. Działania na szeroką skalę obejmowały proszenie o pomoc (70%) rodziców, nastolatków lub innych darzonych zaufaniem osób dorosłych; zgłoszenie incydentu (67%); podjęcie innych działań ochronnych (64%), w tym zablokowanie sprawcy - co było najpowszechniejszym działaniem; zaktualizowanie środków bezpieczeństwa na koncie, a nawet zamknięcie konta. Niestety 18% respondentów nie powiedziało nikomu o incydencie i lub nie podjęło żadnych działań (8%),    

Pracownikom firmy Snap zależy na zmianie trendów w zgłaszaniu oraz dalszym zachęcaniu do aktywnego zwalczania problemu wśród nastolatków, młodych dorosłych i wszystkich członków naszej społeczności. Dlatego bardzo interesują nas dane dotyczące ofiar, które zgłosiły problem na platformach i do organów ścigania. Według naszego najnowszego badania 36% przedstawicieli Generacji Z zgłosiło problem na odpowiedniej platformie, natomiast 30% wykorzystało do tego infolinię, a 27% odezwało się do organów ścigania. W porównaniu z wynikami z 2023 r. odsetki w każdej kategorii wzrosły.  

Ciągłe zaangażowanie firmy Snap

Od niemal dwóch lat firma Snap zwalcza szantaż seksualny na naszej platformie. Od zawsze udostępniamy naszym użytkownikom niezbędne narzędzia do blokowania i zgłaszania problemów. W zeszłym roku dodaliśmy specjalny powód zgłoszenia, którym jest szantaż seksualny. Ponadto w aplikacji dostępne są również nowe materiały informacyjne i zwiększające świadomość. W tym roku wprowadziliśmy zaktualizowane ostrzeżenia w aplikacji, służące do alarmowania nastolatków i młode osoby o potencjalnie podejrzanym zaproszeniu do znajomych. Regularnie dodajemy nowe funkcje do zestawu narzędzi nadzoru rodzicielskiego, Centrum Rodziny. Są one stworzone do inicjowania rozmów o bezpieczeństwie na Snapchat i w Internecie, między nastolatkami, rodzicami, opiekunami i innymi darzonymi zaufaniem dorosłymi. 

Według niepotwierdzonych opinii młode osoby są bardziej świadome zagrożenia szantażu seksualnego oraz skuteczności naszych ostrzeżeń w aplikacji. „Do wprowadzenia zmian wystarczy krótka chwila na refleksję” - zauważa lider jednej z europejskich organizacji pozarządowych, który powołuje się na słowa pewnego nastolatka. 

Naszym głównym celem jest likwidacja niebezpieczeństwa szantażu seksualnego zanim w ogóle się ono pojawi. Jednak jest to problem dotyczący całego społeczeństwa i wymaga aktywnego zaangażowania ze strony wielu zainteresowanych oraz sektorów –  platform i serwisów technologicznych, agencji organów ścigania, rodziców, opiekunów, pedagogów, a także samych młodych ludzi. Bardzo dziękujemy za stałą współpracę i zaangażowanie Tech Coalition i jej członkom, National Center for Missing and Exploited Children, Thorn, członkom naszej rady doradczej ds. bezpieczeństwa, a także innym osobom. Mamy nadzieję, że najnowsze badania międzyplatformowe zapewnią nam wiele nowych wniosków. Z chęcią wypatrujemy nowych możliwości do prowadzenia badań, nauki i inwestowania. Ponadto chcemy chronić innych przed szantażem seksualnym oraz innymi potencjalnymi zagrożeniami w Internecie.